Qysh në gjysmën e parë
të shek. XIV, bujarët Topiaj i zgjeruan
me shpejtësi pronat dhe i forcuan pozitat e tyre
shoqërore dhe politike. Zotërimet a tyre
feudale ndodheshin në viset midis Durrësit
Krujës e Tiranës. Tanush Topia e rriti gjatë
çerekut të dytë të këtij
shekulli pushtetin e vet si vasal i mbretit anzhuin
të Napolit. Më 1338 papa i Romës dhe
mbreti Robert e njohën atë si sundimtar
të krahinave që përfshihen midis lumejve
Shkumbin e Mat dhe i dhanë titullin kont. Por
ai e ndjeu vehten aq të fuqishëm sa i prishi
marrëdhëniet me kryezotin e tij, mbretin
Robert. Shkas për këtë qe martesa e
Tanushit me Helenën, bijën natyrale të
Robertit, të cilën ai e rrëmbeu në
Durrës kur ajo po udhëtonte për t'u
martuar me një princ frëng në Greqi.
Grindja që lindi midis tyre vazhdoi disa vjet
dhe gjatë kësaj kohe Tanushi sundoi pothuajse
i pavarur. Roberti mundi ta zhdukte Tanush Topinë
duke e vrarë atë bashkë me të
shoqen me pabesi në Napoli, ku i kishte ftuar
gjoja për t'u pajtuar me ta.
Tanushi la trashigimtar birin e vet Karlin. Ndonëse
i ri, ky u shqua si një bujar energjik. Me 1359,
Karli u bë sundimtar më vehte në domenën
e Topiajve. Pastaj futi nën sundimin e vet edhe
feudalët e mëdhej të Shqipërisë
së mesme si Muzakët, Skurajt, Matarangët.
Karli i vuri syrin Durrësit që ki shte rëndësi
të posaçme për të, qoftë
si kryeqendër e zotërimeve të veta,
qoftë si qytet me të ardhura të mëdha.
Më 1362 e rrethoi qytetin, por Karlit i mungonte
flota për të plotësuar rrethimin edhe
nga deti. Durrësi këtë radhë shpëtoi,
por u detyrua t'i paguante Karlit një tribut
vjetor.
Për të marrë Durrësin ai filloi
të përgatiste një flotë dhe të
ndërtonte në Melie, vend bregdetar në
veri të Durrësit, një kështjellë
që të kishte strehë për flotën
e vet. Pajisja a Karl Topisë me një flotë
të armatosur e shqetësoi Republikën
e Venedikut, e cila shikonte te kjo flotë një
rrezik për anijet e saj në Adriatik. Në
maj të vitit 1364 Republika urdhëroi komandantin
e flotës së vet në Adriatik të
vëzhgonte ndërtimin e kështjellës,
të shembte atë dhe t'i digjte anijet e arbëreshëve
duke i akuzuar ata si "kusarë" dhe
armiq të Venedikut. Njëkohësisht po
atë vit, me nxitjen e Venedikut, Gjergj Balsha,
zoti feudal i principatës që ishte krijuar
në të njëjtën kohë në
veri të Shqipërisë, sulmoi principatën
e Durrësit. Në këto luftime, të
cilat u zhvilluan në luginën e Matit, Karl
Topia e mundi Gjergj Balshën, të cilin e
zuri rob. Lufta midis tyre mori fund përkohësisht
me ndërmjetësimin e Raguzës.
Pas këtyre ngjarjeve, Venediku u përpoq
të afrohej me Karl Topinë. Më 1366
republika e shpalli atë qytetar të Venedikut.
Në letrën drejtuar Karlit ajo e quante atë
"zot të Arbërisë në viset
bregdetare të Durrësit" (Dominus Albaniae
in partibus versus marittimam de Durachio) Por dy
vjet më vonë, Karl Topia, me ndihmën
e flotës që kishte përgatitur, e sulmoi
dhe e pushtoi Durrësin. Marrëdhëniet
me Venedikun u keqësuan përsëri dhe
midis të dy palëve filloi një luftë
e gjatë kundër anijeve të njëra
tjetrës. Për të gjetur një mbështetje
në grindjen me Republikën e Venedikut, Karl
Topia lidhi aleancë me dy rivalët e saj,
Raguzën dhe Hungarinë.
Pushtimi i Durrësit e armiqësoi Karl Thopinë
dhe me anzhuinët, të cilët pretendonin
gjithnjë sundimin mbi këtë qytet. Princi
Ludovik i Navarrës, i shoqi i një princeshe
anzhuine që pretendonte, si trashëgimtare,
titullin e dukeshës së Durrësit, organizoi
më 1372, me ndihmën e papës, një
ekspeditë ushtarake kundër Karl Topisë,
"armikut të vjetër" të anzhuinëve
dhe mori qytetin. Por Karl Thopia i përzuri shumë
shpejt anzhuinët nga Durrësi. Më 1374
u miqësua me papën, i cili i njohu titullin
Kont i Madh i Arbërisë.
Zgjerimi dhe forcimi i principatës së
Durrësit u bë pengesë për bujarët
Balshë, sundimtarët e principatës së
Shkodrës, të cilët synonin gjithashtu
të shtrinin sundimin e vet në tërë
Shqipërinë. Republika e Venedikut gjeti
rastin dhe nxiti Balshët kundër Karl Topisë.
Balshët këtë radhë patën
edhe përkrahjen e papës. Lufta midis tyre
filloi më 1382; Balsha i II e shtiu në dorë
atë vit Durrësin. Karl Topia i ndodhur ngusht,
iu drejtua për ndihmë ushtrive turke, të
cilat në atë kohë kishin përparuar
deri në Maqedoni. Më 1385, me ndihmën
e ushtrive turke të komanduara prej Hajredin
Pashës, i mundi ushtritë e Balshës
në fushën e Savrës, në jug të
Lushnjës, ku u vra edhe vetë Balsha i II.
Gjithë zotërimet e principatës bashkë
me qytetin e Durrësit hynë prapë nën
sundimin e Karl Topisë.
Ushtritë turke që ndihmuan Karl Topinë
u larguan shpejt nga Shqipëria. Megjithatë
ardhja e tyre e përkohëshme tregoi rrezikun
e afërm që kërcënonte si Shqipërinë
ashtu dhe pozitën e Venedikut në Adriatik.
Kjo e shtyu papën dhe sidomos republikën
e Venedikut të afroheshin me Karl Topinë,
i cili kishte nxjerrë gjithashtu mësime
nga lakmitë e turqve.
Pas këtyre ngjarjeve Karl Topia nuk rrojti
shumë. Ai vdiq më 1388 dhe la trashëgimtar
birin e tij, Gjergjin (1388-1392). Karl Topia ka qenë
një nga sundimtarët më të shquar
të Shqipërisë në shekullin XIV.
Ai mundi të nënshtronte gjithë bujarët
e Shqipërisë së mesme dhe hodhi kështu
themelet e një shteti feudal shqiptar të
pavarur. Në burimet e kohës ai përmendet
me tituj të ndryshëm, si sundimtar, duke
ose princ i Arbërisë (Princeps' Albaniae).
Në mbishkrimin e tij në tri gjuhë që
gjindet në kishën e manastirit të Shën-Gjon
Vladimirit (Elbasan) të cilën e rindërtoi
ai, quhet latinisht "Princ i Arbërisë",
sllavisht "Zot i arbëreshëve",
greqisht "Sundimtar i gjithë tokës
së arbëreshëve".
Karl Topia synonte të bashkonte të gjitha
viset e Shqipërisë në një shtet
të vetëm, por këtë synim nuk e
realizoi dot. Më 1388 kur vdiq Karli dhe kur
filloi sundimin e vet biri i tij, Gjergj Topia, turqit
filluan depërtimin në Shqipëri.
