Faqja Kryesore  >> Folklor  >> Legjenda
 

Legjenda

   
   
   
   
   
   
 

 


 

Këngët e Vëllavrasjes

Këngët legjendare të vëllavrasjes janë mbledhur në zonat veriore të vendit tonë. Në variantet që njohim (Met ni nanë me di jetima dhe Rriti nana dy jetima të KPL, f.70 e 72 si dhe Dy vllazent te VK II f.246). Arketipi strukturor i këngës legjendare është ky: një nënë ka dy jetimë; një ditë e pyesin jetimët se ç'zanat ka pasur i ati; mësojnë se ka qenë gjahtar. Ata kërkojnë që të shkojnë për gjah, por e ema kërkon t'i ndalojë. Ata nuk e dëgjojnë. Në pyll takojnë një vajzë të bukur dhe zihen se kush ta marrë. Njëri mbetet i vrarë. Tjetri pendohet: "Atherë djali asht penue/lott për faqe na i kanë shkue,/hoqi thikën veten coptue./Iu ka hudhë gruja e i ka vajtue: /S'kam qenë nuse me u martue, /kam qenë zana me u zanue,/e ni pikë me pikoftë mue!" Siç vihet re fundi është tragjik. Duke analizzar këtë këngë legjendare Q.Haxhihasani bën disa konsiderata interesante (KLP, f.69): "Rreth origjinës së kësaj legjende mund të ngrihen hipoteza të ndryshme. Nga vargjet e fundit ne kuptojmë se vëllavrasjen e shkakton një qënie mitologjike, zana, e cila u shtihet vëllezërve si një nuse e bukur. A mos vallë kënga me grindjen që u hyn vëllezërve nga një grua dhe me përfundimet fatale që rrjedhin prej saj, kërkon të mbajë në këmbë lidhjet tradicionale të gjakut -dashurinë vëllazërore- mbi lidhjet e dashurinë e gruas? Apo është një zë i ngritur kundër xhelozisë, pasi në shumë variante vëllai i madh e vret të voglin pse gruaja e paraqit më të hijshëm e më të zotin?
Në vargjet e fillimit ne gjejmë edhe një motiv tjetër që luan një rol me rëndësi në zhvillimin e subjektit të legjendës. Kur e pyesin djemtë nënën se ç'mjeshtërí duhet të ndjekin, ajo, me përjashtim të gjahut, u lejon çdo lloj zanati. Ky qëndrim i saj mund të shpjegohet me botëkuptimin e malësorit tonë, me besimin e tij mbi qëniet mitologjike: orë, zana etj. që jetojnë nëpër bjeshkë. Të shkosh për gjah do të thotë të endesh nëpër këto vise, të prishësh qetësinë e zanave e orëve me pushkë e britma dhe të shkaktosh kështu zemërimin, mërinë "shitimin a ngafisjef" e tyre.
Edhe një hipotezë e tretë mund të ngrihet në lidhje me lindjen e kësaj legjende. A mos kemi këtu reminishenca të braktisjes së një mjeshtërie që ka qënë dikur mjeshtëria karakteristike e një fisi? Braktisja e një mënyre jetese tradizionale nuk mund të ngjante pa kundërshtime; prandaj ajo duhej ndihmuar edhe me krijime poetike të tilla me përfundime tragjike si ato që paraqiten në këngë. Këtë ide e përforcon edhe fakti që legjenda e vëllavrasjes e ka vatrën e saj në Mirditë. Sipas një tregimi popullor, banorët e parë të kësaj krahine kanë qenë gjahtarë.
Njihen edhe variante të tjera të kësaj teme. Në njerin prej tyre, njeri vëlla është larguar që në vogëli nga shtëpia dhe vritet nga vëllai tjetër që nuk e njeh pikërisht kur kthehet në vendin e tij plot me dhurata për të vëllanë që e vret. Në një variant tjetër (në krahinën e Krajës), motra vret në malin Hajdut të shtatë vëllezërit e saj që përpiqen ta rrëmbejnë.

Këngë Legjendare

Hyrje
Këngë Legjendare Historike
Këngë të Rinjohjes
Legjenda
Gjergj Elez Alia
Rozafati
Besa e Kostandinit
Ymer Agë Ulqini
E Bija e Hënës dhe e Diellit


 

 

PĖRSHTYPJET  ::  KUSH JEMI  ::  KONTAKTO  ::  FORUM  ::  CHAT

Albanian Network Group - 2003