Faqja Kryesore  >> Historia  >> Shqiperia dhe Turqia
 

Historia e Shqipërisë - Shqipëria dhe Turqia

   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
 

 


 

Vërshimi Turk në Ballkan

Turqit ishin pasardhësit e fiseve endacakë të oguzëve-turanikë, të cilët, duke ardhur nga Azia Qëndrore, hynë për herë të parë në Anadoll në shek. XI, në periudhën e pushtimeve të turqve selxhukë. Në shek. XIII, kryetari i oguzëve turq, Ertogrulli hyri në shërbim të sulltanit selxhuk duke marrë prej tij, si shpërblim, një zotërim të vogël në brigjet e lumit Sangaria. Si pasojë e dyndjes së mongolëve, sulltanati selxhuk u copëzua në dhjetë emirate. Njëri nga këto i mbeti Ertogrullit. Biri i tij, Osman Beu (1282-1326), e ktheu zotërimin e vet në një principate të pavarur që mori emri Emirati Osman. Turqit a këtij emirati u quajtën turq-osmanllij. Nën udhëheqjen e Osmanit, krerët e feudalizuar turq të ketij emirati përfshinë brenda pak kohe nën sundimin e vet pjesën më të madhe të zotërimeve të Bizantit që kishin mbetur në veriperëndim të Azisë së Vogël duke e transferuar edhe kryeqytetin e tyre nga Sjogudi në Brusë (1326). Nën udhëheqjen e Osmanit, sulltanit të parë turk dhe themeluesit të dinastisë së osmanllijve, shteti i turqve i lindur dhe i rritur me lufta dhe fushata plaçkitëse, u kthye në një shtet feudal-ushtarak despotik. Të lidhur me lufta të vazhdueshme, turqit i kushtuan kujdes të veçantë ushtrisë. Vetë feudalët turq ishin të detyruar të merrnin pjesë në luftë si spahij (nga persishtja , sipas-kalorës ).

Veç ushtrisë feudale të spahijve, pasardhësi i Osmanit, sulltan Orhani (1326-1360) krijoi korpusin e jeniçerëve (turqisht, jeniçer - ushtar i ri ), i cili përbëhej nga ushtarë të stërvitur që në vogëli me artin ushtarak, të fanatizuar me fenë islame, të edukuar me besnikërinë ndaj sulltanit dhe me frymën e luftrave pushtuese. Krahas tyre, turqit krijuan edhe repartet e kalorësve akinxhi (sulmues nga akin, sulm), të cilët sulmonin vendet viktima në mënyrë të befasishme, plaçkisnin popullsinë, digjnin fshatra, grabitnin njerëz që i shitnin skllevër, rrëmbenin fëmijë për të furnizuar ushtrinë jeniçere, dhe me pështjellimin e madh që krijonin sidomos në prapavija, ua hapnin rrugën jeniçerëve dhe spahijve të pushtonin më me lehtësi vendin.

Gjatë gjysmës së parë të shek. XIV, ndërsa në Ballkan zotërimet bizantine po hynin njeri pas tjetrit në kufijtë e Mbretërisë Serbe, turqit përfunduan në kurriz të Perandorise Bizantine pushtimin e Azisë së Vogël. Më 1364 ata kaluan Dardanelet dhe u hodhën në Ballkan. Duke lënë mënjanë Konstandipojën e rrethuar e të paralizuar, turqit pushtuan brenda pak kohe Thrakën lindore dhe më l365 shpërngulën kryeqytetin e tyre nga Brusa në Adrianopojë, të cilën e quajtën Edrene. Në vitet e mëvonëshme, turqit osmanllij pushtuan vise të tjera të Ballkanit dhe arritën deri në thellësitë e gadishullit.

Përparimi i shpejtë i turqve i detyrohej në radhë të parë përçarjes së thellë feudale në të cilën qenë zhytur vendet e Azisë së Vogël dhe të gadishullit Ballkanik. Mbi gërmadhat e Perandorisë Bizantine dhe Mbretërisë Serbe ishin krijuar një shumicë principatash e zotërimesh të mëdha e të vogla, sundimtarët e të cilave ishin në grindje me njeri-tjetrin dhe, kur rrezikoheshin të humbisnin pushtetin, nuk nguronin të thërrisnin në ndihmë edhe turqit. Këto kontradikta thelloheshin edhe më shumë nga antagonizmat e vjetra fetare midis katoliçizmit e ortodoksisë që nxiteshin nga Papati e Patrikana edhe në kohën kur turqit po kërcënonin shtetet e krishtera.

Përballë këtyre shteteve të përçara e të dobëta, me ushtri të përbërë prej kalorësish të paqëndrueshëm dhe bujkrobërish, turqit osmanllij gëzonin epërsi politike dhe ushtarake.

Duke përqëndruar pushtetin politik në duart e veta, sulltanët osmanllinj kishin mundësi të mobilizonin tërë burimet njerëzore e materiale për luftat e tyre pushtuese. Feudalët spahij ishin të interesuar për këto lufta sepse ato u siguronin burimet kryesore të të ardhurave, feude të mëdha dhe karierën ushtarake. Jeniçerët, me disiplinë të fortë dhe të lehtë në armatime, ishin të stërvitür me taktikën e lëvizjeve të shkathta dhe të sulmeve të shpejta. Feja islame u jepte turqve armën ideologjike për të përforcuar bashkimin dhe disiplinën ndaj sulltanit dhe për të justifikuar luftat e tyre pushtuese.

Turqit përfituan nga kontradiktat që zienin në Ballkanin e përçarë, të cilat disa herë edhe i shfrytëzuan për qëllimet e tyre, dhe i thyen njërin pas tjetrit kundërshtarët që ndeshën rrugës. Duke e kuptuar rrezikun e invazionit turk, feudalët serbë të Maqedonisë formuan një koalicion ushtarak, në të cilin mori pjesë edhe despoti i Vlorës, Aleksandri. Por në betejën që u zhvillua më 1371 buzë lumit Maica ushtritë e koalicionit u thyen nga turqit.

Në vjetët e mëvonëshme turqit i vazhduan fushatat e tyre plaçkitëse në viset e ndryshme të Ballkanit. Me kohë, ata u stabilizuan në Maqedoni dhe e bënë Manastirin e Kosturin bazë ushtarake për pushtimin e pjesës perëndimore të gadishullit, duke përfshirë këtu edhe Shqipërinë. Nga Maqedonia turqit bënë, më 1385, inkursionin e tyre të parë në Shqipëri, të thirrur nga Karl Topia, por në shtatorin e atij viti, së bashku me plaçkën e grabitur u kthyen përsëri për në Maqedoni. Ky inkursion i tronditi shqiptarët, por feudalët arbëreshë nuk mbajtën një qëndrim të njëllojtë përballë këtij rreziku që tashmë trokiste në dyert e vendit. Karl Topia e kuptoi rrezikun që i krijoi vehtes dhe, si duket, hoqi dorë nga bashkëpunimi me turqit, kurse disa feudalë të tjerë, si Balshët Dukagjinët në veri Shqipërisë, shpejtuan të merreshin vesh me ta dhe bënë, më 1387, paqe të veçantë, duke e njohur sulltanin kryezot. Në vitin tjetër, më 1388. turqit depërtuan në tokat e Shqipërisë dhe arritën deri në dyert e Vlorës, Durrësit dhe Lezhës. Filloi kështu pushtimi i Shqipërisë nga turqit

Shqipëria dhe Turqia

Zotërimet e Kastriotëve
Kryengritjet e Para


 

 

PËRSHTYPJET  ::  KUSH JEMI  ::  KONTAKTO  ::  FORUM  ::  CHAT

Albanian Network Group - 2003